[Opracowano w lutym 2013 roku]
Opracowanie jest próbą weryfikacji, czy położenie przeszkód terenowych występujących na trasie ostatniej fazy lotu samolotu TU-154M jest skorelowane z niektórymi odgłosami zarejestrowanymi w rejestratorze MARS-BM.
1.
Zamieszczone poniżej spektrogramy (wraz z opisem) są wynikiem wielokrotnego odsłuchu fragmentu zapisu z rejestratora MARS-BM oraz analizy występujących w nim dźwięków. Opisano tylko te dźwięki, które potencjalnie mogły być uderzeniami o kadłub lub skrzydła samolotu, nie rozstrzygając czy zapis jest wiarygodny i nie modyfikowany. Przyjęto, że nagranie z kokpitu jest „takie, jakie jest”.
Odsłuchów dokonywano na pliku dźwiękowym wyodrębnionym z prezentacji przedstawionej podczas publikacji raportu MAK, a następnie opublikowanej m. in. tutaj -> http://en.ria.ru/video/20110112/162117872.html
Opracowanie jest próbą weryfikacji, czy położenie przeszkód terenowych występujących na trasie ostatniej fazy lotu samolotu TU-154M jest skorelowane z niektórymi odgłosami zarejestrowanymi w rejestratorze MARS-BM.
1.
Zamieszczone poniżej spektrogramy (wraz z opisem) są wynikiem wielokrotnego odsłuchu fragmentu zapisu z rejestratora MARS-BM oraz analizy występujących w nim dźwięków. Opisano tylko te dźwięki, które potencjalnie mogły być uderzeniami o kadłub lub skrzydła samolotu, nie rozstrzygając czy zapis jest wiarygodny i nie modyfikowany. Przyjęto, że nagranie z kokpitu jest „takie, jakie jest”.
Odsłuchów dokonywano na pliku dźwiękowym wyodrębnionym z prezentacji przedstawionej podczas publikacji raportu MAK, a następnie opublikowanej m. in. tutaj -> http://en.ria.ru/video/20110112/162117872.html
„Czas MARS-BM” podany w tabeli jest zgodny
z oficjalnymi danymi, przedstawionymi w stenogramie IES.
Jako punkt
początkowy przyjęto wystąpienie sygnalizacji RW – 400 Hz (8:40:54,3). W stosunku do tego punktu, na podstawie
odsłuchu i spektrogramów obliczono narastająco czasy zdarzeń występujących z
zapisie CVR („Czas narastająco od RW”) i podano je w wierszach tabeli, oznaczonych
kolorem zielonym. Czasy odczytane bezpośrednio ze spektrogramów zaznaczono
kolorem czerwonym.
3.
3.
Aby otrzymać
czas rejestratora FDR wg MAK (zgodnie ze
stenogramem MAK i wykresami z raportu MAK) należy odjąć od podanych czasów 2,8
sekundy.
Aby otrzymać czas rejestratora QAR wg ATM (zgodnie z raportem KBWL LP i ekspertyzą ATM) należy odjąć od podanych czasów 3,3 sekundy.
Aby otrzymać czas rejestratora QAR wg ATM (zgodnie z raportem KBWL LP i ekspertyzą ATM) należy odjąć od podanych czasów 3,3 sekundy.
4.
„Odległość od progu pasa” obliczono przyjmując średnią prędkość samolotu 75 m/s, a jako punkt referencyjny położenie skrzydła samolotu (tej części, która wg MAK i KBWL miała uderzyć w brzozę) w odległości 853 m od progu pasa. W piątej kolumnie tabeli umieszczono obiekty naziemne występujące najbliżej odsłuchanych odgłosów. Opisy i odległości obiektów naziemnych (drzew) przyjęto z Tab. 1 załącznika nr 4.8 raportu KBWL („Schemat miejsca katastrofy”), zgodnie z osią równoległą (Y) wg Rys.1.
„Odległość od progu pasa” obliczono przyjmując średnią prędkość samolotu 75 m/s, a jako punkt referencyjny położenie skrzydła samolotu (tej części, która wg MAK i KBWL miała uderzyć w brzozę) w odległości 853 m od progu pasa. W piątej kolumnie tabeli umieszczono obiekty naziemne występujące najbliżej odsłuchanych odgłosów. Opisy i odległości obiektów naziemnych (drzew) przyjęto z Tab. 1 załącznika nr 4.8 raportu KBWL („Schemat miejsca katastrofy”), zgodnie z osią równoległą (Y) wg Rys.1.
5.
Błędy w podanych czasach zdarzeń można
oszacować na mniej niż 0,1 sekundy, z zastrzeżeniem podanym w dalszej części opracowania.
Błędy w podanych odległościach
(wynikające z niedokładnych pomiarów, błędów czasowych oraz przyjętej stałej
prędkości samolotu) można oszacować na mniej niż 15 metrów.
L.p.
|
Źródło
|
Czas
MARS-BM
|
Odległość od progu pasa
|
- komentarz
- odczyty IES
- obiekty naziemne w bezpośrednim sąsiedztwie zaznaczonych odgłosów
|
Czas narastająco
od RW
|
01
|
IES
|
8:40:54,3
|
Sygnał RW (400
Hz – 1 i 2 kanał)
|
0,0
|
|
02
|
IES
|
8:40:57,6
|
Kontrola
wysokości horyzont
|
3,3
|
|
03
|
IES
|
8:40:58,1
|
Dwadzieścia
|
3,8
|
|
04
|
IES
|
8:40:58,8
|
sygnał markera
BRL
|
4,5
|
|
05
|
CVR
|
8:40:58,9
|
1143,25 m
|
niezidentyfikowany
odgłos (odgłos uderzenia ?)
|
4,6
|
06
|
KBWL
|
8:40:59,6
|
1098 m
|
Pierwsza brzoza
(1) (KBWL – Tab.1)
W CVR brak śladu kontaktu z brzozą |
5,3
|
07
|
CVR
|
8:41:00,25
|
1042 m
|
niezidentyfikowany
odgłos – bardzo słaby – nie umieszczony na spektrogramie
|
5,95
|
08
|
CVR
|
8:41:00,637
|
1012,975 m
|
IES - 8:41:00,7
- niezidentyfikowany odgłos
|
6,337
|
09
|
IES
|
8:41;00,8
|
Koniec sygnału
RW (400 Hz – 1 i 2 kanał)
|
6,5
|
|
10
|
IES
|
8:41:01,0
|
koniec sygnału
markera BRL
|
6,7
|
|
11
|
CVR
|
8:41:00,98
|
987,25 m
|
wyraźny odgłos uderzenia
IES - 8:41:01,0 - niezidentyfikowany odgłos |
6,68
|
12
|
CVR
|
8:41:01,14
|
975,25 m
|
słaby odgłos uderzenia
IES - 8:41:01,2 - niezidentyfikowany odgłos |
6.84
|
13
|
CVR
|
8:41:01,48
8:41:01,63 |
949,75 m
938,5 m |
wyraźny odgłos uderzenia
IES - 8:41:01,5 - niezidentyfikowany odgłos 917 m - druga kępa brzózek (3) (kokpit ?)(917 m + 26 m = 943 m) |
7,18
7,33 |
14
|
CVR
|
8:41:01,71
|
932,5 m
|
IES - 8:41:01,7 - Odgłosy przemieszczających się przedmiotów
929 m - pierwsza kępa brzózek (2)
|
7,41
|
15
|
CVR
|
8:41:02,08
|
904,75 m
|
KBWL - 8:41:02,0 - Odgłos przypominający stuknięcie, zmiana
akustyki
MAK - 8:41:02,1 - Odgłos zderzenia z drzewami
899 m - brzózki i młode
topole (4)
|
7,78
|
16
|
CVR
|
8:41:02,36
|
883,75 m
|
899 m - brzózki i młode
topole (4)
|
8,06
8,11 |
pomiędzy 16 i 17 odgłos uderzenia
|
8,35
|
||||
17
|
CVR
|
8:41:02,77
|
853 m
|
853 m - brzoza (5)
Ułamanie skrzydła wg KBWL (8:41:02,8)
Uszkodzenie skrzydła wg ATM
Występuje sekwencja kolejnych odgłosów – konieczna weryfikacja na mapie terenu |
8,47
8,52 8,56 8,62 8,67 8,79 |
18
|
IES
|
8:41:03,0
|
835,75 m - obliczone
|
kurwa mać
|
8,7
|
19
|
CVR
|
8:41:03,27
|
822,75 m
|
806 m - drzewa o średnicy
konarów około 15 cm (6)
|
8,97
|
20
|
CVR
|
8:41:03,38
|
805 m
|
806 m - drzewa o średnicy
konarów około 15 cm (6)
|
9,08
|
21
|
CVR
|
8:41:03,9
|
768 m
|
Zakłócenie/Impuls elektryczny ( trzask)
|
9,6
|
Punkt (17) na
spektrogramie można byłoby interpretować jako uderzenie w brzozę, ale nie ma
ono charakteru, jakiego należałoby oczekiwać. Powinno być to krótkie, gwałtowne zdarzenie, tymczasem w
tym miejscu pojawia się szybko narastająca sekwencja dźwięków, bez wyraźnego
miejsca uderzenia w bądź, co bądź „pancerną brzozę”. O wiele bardziej pasowałby do tego dźwięk z
punktu (13) z 8:41:01,48.
Odgłosy (11) i (13) mają charakter suchego trzasku, natomiast w dalszych obszarach przeważający jest odgłos „dudnienia”.
Pomiędzy (20), a (22) nie występują odgłosy uderzeń. Wysoka amplituda pomiędzy (20), a (21) jest spowodowana końcówką wypowiedzi "...mać".
Obszar pomiędzy (21), a (22) został opisany tutaj -> http://alef-1.blogspot.com/2012/12/szara-strefa-w-mars-bm_6.html
22
|
CVR
|
8:41:04,34
|
735,25 m
|
726-świerki (8)
|
10,04
|
23
|
CVR
ATM
MAK
|
8:41:04,38
|
732,25 m
706,25 m anteny GPS
(732,25 – 26 = 706,25) |
TAWS 38 (6:40:59 UTC wg rap. UASC) (wg
ATM 708 m od progu pasa)
726-świerki (8)
Występuje sekwencja kolejnych odgłosów – konieczna weryfikacja na
mapie terenu
|
10,08
10,14 10,22 |
24
|
CVR
|
8:41:04,83
|
698,5 m
|
706-brzoza (9)
Występuje sekwencja kolejnych odgłosów – konieczna weryfikacja na
mapie terenu
|
10,53
10,63
10,67 10,73 10,78 |
25
|
MAK
|
8:41:04,9
|
693,25 m - obliczone
|
Początek „szarej strefy FDR”
|
10,6
|
26
|
CVR
|
8:41:05,22
|
669,25 m
|
687-świerk (10)
|
10,92
|
27
|
CVR
|
8:41:05,35
|
659,5 m
|
668-topola (11)
|
11,05
|
28
|
IES
|
8:41:05,5
|
648,25 - obliczone
|
11,2
|
|
29
|
CVR
|
8:41:05,678
|
634,9 m
|
635-topola (12)
|
11,378
|
30
|
CVR
|
8:41:06,11
|
602,5 m
|
611-kępa drzew (13)
|
11,81
|
31
|
CVR
|
8:41:06,395
|
581,125 m
|
Zakłócenie/Impuls elektryczny (Trzask)
|
12,095
|
32
|
CVR
|
8:41:06,8
|
550,75 m - obliczone
|
Kurwa
|
12,5
|
33
|
CVR
|
8:41:07,19
|
521,5 m
|
Bardzo słaby odgłos uderzenia
|
12,89
|
34
|
CVR
|
8:41:07,3
|
513,25 m - obliczone
|
Koniec zapisu
|
13,0
|
35
|
IES
|
8:41:07,4
|
505,75 m - obliczone
|
KONIEC TAŚMY
|
13,1
|
Powyżej:
8:41:07,19 - Bardzo słaby odgłos uderzenia
O godz. 8:41:03,9 prawdopodobnie wystąpiła awaria generatora numer 1, nastąpiło przełączenie zasilania rejestratora na awaryjne i od tego momentu odwzorowanie czasowe zdarzeń może być niedokładne ze względu na uszkodzenia znaczników czasowych w zapisie CVR oraz możliwą zmianę (spowolnienie) prędkości zapisu rejestratora.
Poniżej:
mapa terenu z naniesionymi przeszkodami terenowymi (1 - 13) oraz zidentyfikowanymi odgłosami (5 - 33). Czarna linia jest linią pomocniczą - nie odzwierciedla dokładnej trajektorii samolotu.
B1- brzoza przy BLR
B2- brzoza na działce Bodina
Całość:
Powiększone fragmenty:
Wniosek:
Odgłosów 5, 7, 8, 11 i 12 nie można przypisać do żadnych przeszkód terenowych opisanych w raporcie KBWL LP, natomiast dla kolejnych występują lepsze lub gorsze korelacje z przeszkodami opisanymi w ww. raporcie.
